Zomaar een dag

Vanmorgen rond een uur zes kwam onze hut tot leven. Niet door kabaal vanuit de naastgelegen mannenkleedkamer waar de locale vertalers zich omkleden; die wekker gaat ‘pas’ om zeven uur, als de wisseling van de 12-uursdiensten is. Dit keer was ik zelf degene die het startsein voor de dag gaf in onze cabin. De afgelopen weken heb ik veel avonddiensten gedaan. ‘s Avonds is dat ongezellig; je mist het sociale gebeuren hier op het schip als men elkaar na een dagdienst opzoekt om samen te eten of om een bakkie te doen. Maar het grote voordeel is dat je ‘s ochtends rustig kunt opstarten en de hut even voor jezelf hebt. En als je wilt kun je er nog op uit, de stad in of met een offship project mee.
Maar vanmorgen stond ik, na een snelle douche en een bord yoghurt, om zeven uur op de afdeling om mijn dagdienst te beginnen. Terwijl de meeste patiënten nog sliepen kreeg ik, na het korte moment van bezinning, de overdracht van vier patiënten. Nadine, over haar schreef ik eerder, is ‘doing well’. Zij heeft haar vierde operatie gehad. Klaar is het operatietraject nog niet, maar ze heeft inmiddels een neus en een mond. Ze heeft echter ook nog altijd een tracheacanule om door te ademen en een voedingssonde. Haar mond moet nog verder genezen voordat het een veilige ademweg is en voordat zij voldoende zelf kan eten en drinken. Herstel kost tijd maar ook oefening; elke paar uur is ze bezig om haar mond te leren openen door houten tongspatels tussen de tanden te steken. Ze komt nu tot een stapeltje van tien ‘sticks’, zo’n anderhalve centimeter. Zo ‘wrikt’ ze als het ware de mond open, elke dag een beetje meer. Dat gaat met pijn en moeite; haar gezichtsspieren en -zenuwen moet ze helemaal opnieuw trainen. Ze heeft de nodige pijnstilling en aanmoediging nodig. Behalve het geven van haar voeding, medicatie en wondzorg aan het gezicht en de donorplaatsen op schouder en bovenbeen waar huid van gebruikt is, was het mijn taak om haar te helpen de moed erin te houden.. Wat dat laatste betreft zijn ook de caregivers een beetje patiënt; ook zij hebben soms een lange adem nodig. Dat geldt zeker voor Marina, Nadine’s zus. Zij bivakkeert al weken onder en rond het bed van Nadine. Toen twee collega’s haar laatst mee naar buiten namen voor een wandeling naar het hier dichtbij gelegen strand kwam ze met spierpijn terug. Zo beperkt is haar bewegingsruimte blijkbaar..
Overigens had Nadine vandaag eigenlijk geen tijd voor haar oefeningen; haar strak gevlochten haar werd door haar zus uitgehaald, uitgekamd en opnieuw ingevlochten. Dat was een klus van een paar uur en toch echt belangrijker dan die tanden van elkaar zien te krijgen.. En multitasken doen de Afrikanen hier meestal niet. Best frustrerend als je als verpleegkundige dingen probeert te plannen en te combineren om zo efficiënt te werken..
Mijn tweede patiënt vandaag was Julien; een dertiger die herstelt van een kaakoperatie waarbij heupbot in zijn kaak is geplaatst. Een misvormde kaak door een ernstige onbehandelde infectie maakte het eten en spreken moeilijk. Ook hij doet oefeningen maar kan wel wat support gebruiken. Want hoewel de mensen blij zijn geholpen te worden, ontbreekt het ze helaas nogal eens aan initiatief.. Hij wacht tot zijn kaak- en heupwond genezen zijn. Wat de heup betreft komt dat wel goed, maar de kaak is nog open. Omdat er een implantaat ingezet is, is die wond extra infectiegevoelig en dus blijft hij bij ons om dat goed in de gaten te houden. Thuiszorg is hier niet voor handen en de hygiëne thuis is twijfelachtig. Antibiotica, wondzorg en een beetje afleiding is wat wij hem bieden.
Mercia heeft een speciaal plekje bij mij. Zij is 23 jaar en komt van Brazzaville. Zij woont nog bij haar ouders die in de hoofdstad zijn achtergebleven. Ze doorstond moedig de operatie aan haar kaakgewricht. Op vijfjarige leeftijd heeft zij een ernstige oorinfectie gehad die het kaakgewricht heeft aangetast. Gevolg is dat ze al achttien jaar haar mond niet meer dan een paar millimeter kan openen. Voeding moest vloeibaar zijn en haar spreken was moeilijk te verstaan. Maar een ander punt van zorg is haar tandhygiëne; de zichtbare afgebrokkelde voortanden zagen zwart en tijdens de operatie waarbij haar kaak is losgemaakt en de mond werd geopend, bleek dat ze alle tanden en kiezen zal moeten inleveren. Maar dat is nog even van later zorg, eerst hier maar eens van herstellen. Met zeventien ‘sticks’ zit zij op de goede weg, ook al valt die weg haar zwaar. Vanmorgen zat ze huilend boven haar bord pap. Ze bleek naar te dromen over haar recent door een ongeval overleden zus. Het tweejarig dochtertje is aan Mercia’s zorgen toevertrouwd, maar momenteel zijn die twee ruim 500km van elkaar verwijderd.. We hebben de pap maar even aan de kant gezet..
Het zat Epiphane niet mee vandaag. Haar operatie werd voor de tweede keer uitgesteld. Ook voor haar een kaakoperatie. Hopelijk komt ze morgen eindelijk aan de beurt.
Zo vult de dag zich met het opnemen van bloeddruk, temperatuur en hartfrequentie, met het delen van medicijnen en geven van sondevoeding. De wondzorg neemt ook de nodige tijd in beslag. Alles natuurlijk met behulp van communicatie via vertalers. Dat vertraagt de boel nogal, maar druk heb je het meestal niet. Je moet het werk vooral goed plannen en het komt erop aan dat je kansen gelijk waarneemt. Zo gauw sommige patiënten de kans krijgen doen ze namelijk een dutje. Dat wil zeggen; ze vallen in een diepe slaap temidden van schreeuwende kinderen, kijvende vrouwen en Afrikaans gezang begeleid op de trommels.
Samen met factoren als overal rondslingerend speelgoed, een vloer bezaaid met slippers in alle soorten en maten en hoofden en armen van caregivers die onder bedden uitsteken en waar je soms per ongeluk op gaat staan, zijn dat best veel prikkels in een toch al krappe ruimte. Om een van die prikkels wat te reduceren is het altijd heerlijk om een kleine schreeuwerd op te pakken om te troosten. Tussen de bedrijven door heb ik daarom vandaag lekker geknuffeld met Siara. Deze kleine meid is samen met haar vader gevlucht uit de onrustige Centraal Afrikaanse Republiek. Hij zoekt nu hulp voor zijn dochtertje die met een hazelipje is geboren. Haar leeftijd is niet met zekerheid te zeggen; ze is tussen de dertien en achttien maanden.. Een kleintje dus nog, ook letterlijk. Met haar 4,5 kilo en 60 centimeter zit ze ver onder de groeicurves. Ze is op een speciaal voedingsprogramma gezet om aan te sterken voordat ze geopereerd kan worden. Ondertussen wordt ze ook voor malaria behandeld. Hopelijk kan ze uiteindelijk gezond herenigd worden met haar moeder die vanwege een volgende zwangerschap in de CAR is achtergebleven.
Het gouden randje aan deze werkdag bezorgde mij Aicha (12). Zij werd gisteren opgenomen maar gaat pas morgen voor operatie. Zij vermaakte zich met waterverf en een schetsblok vandaag. Ze trok me vanmiddag aan m’n jas; ze had iets voor mij gemaakt wat ze mij wilde geven. In haar beste school Engels had ze een paar regels geschreven. Mijn naam herinnert haar aan haar moeder die thuis bij de andere kinderen is achtergebleven. “Je suis tres content!” heb ik haar gezegd, wat haar dag ook weer goed maakte..
Om een uur of half drie was het tijd voor ons dagelijks uitstapje naar ‘deck seven’. In colonne nemen de patiënten van alle afdelingen de vijf trappen die leiden naar een heerlijke plek op het dek. In het zonnetje en als we geluk hebben met een beetje wind ontspannen de patiënten zich met een spelletje, wat kletsen, speelgoed of alweer een dutje. Daarna was het voor mij tijd om “a demain” te zeggen; morgen ben ik er weer met een dagdienst.
Na het eten check ik meestal even mijn mail en bekijk wat Nederlands nieuws. Het doet echt goed om van veel mensen berichtjes op mijn blog te lezen of een wat uitgebreider privé-mailtje! De laatste dagen bevat mijn mailbox echter ook email met allerlei evaluatieformulieren als bijlage. Mijn tijd hier zit er namelijk bijna op. Nog ruim een week, dan stap ik weer op het vliegtuig richting jullie. Ik zie er naar uit maar heb er ook een beetje buikpijn van. Niet dat ik er tegenop zie om thuis te komen, maar wel om hier weg te gaan. Tot die tijd geniet ik nog van alles wat het leven op dit schip hier zo bijzonder maakt.


Deze keer een plaatje van mezelf tijdens een uitstapje up country, wat foto’s van de ziekenhuisgang met rechts de wards (afdelingen), de OK, de gang met rechts onze hut en wat foto’ s van een paar patiënten. Het kleine meisje is Zola; een gehandicapt en blind meisje. Zij is nu aan een hazelipje geopereerd maar als het goed is gaan de oogartsen binnenkort haar aangeboren staar verhelpen! Ik heb heel wat kinderliedjes voor haar gezongen. Dat dat in het Nederlands was maakte haar niks uit, ze vond het heerlijk en klapte als een echt Afrikaantje op het ritme mee..